Iran - przewodnik turystyczny

Teheran - stolica Iranu. Foto: David Stanley, flickr.com

Iran. Znany dawniej jako potężna Persja. Państwo przeważnie kojarzące się negatywnie - wrogo i niebezpiecznie. Jakże odległe są stereotypowe wyobrażenia na temat tego kraju - Iran to obecnie jeden z najbardziej otwartych krajów na Bliskim Wschodzie. Kraj turystycznie (jeszcze) nieodkryty, posiadający wiele wspaniałych zabytków i niewielu odwiedzających je turystów.

Iran - informacje ogólne i rąbek historii

Iran, znany powszechnie jako Persja, usiany był ludzkimi osadami już w II tysiącleciu p.n.e. Przełomem dla tych terenów było pojawienie się w tym samym okresie plemienia Ariów, które z czasem zaczęło jednoczyć zamieszkałe tu osady. Około 550 roku p.n.e. Persja była już potężnym państem rządzonym przez Achemenidów, którzy zjednoczyli cały teren Persji. W 323 roku p.n.e. Persję podbił Aleksander Wielki, a kraj wszedł w okres hellenistyczny, który skończył się w 651, kiedy Persje podbili Arabowie. Mimo że w ciągu następnych wieków Persowie przyjęli Islam, nie udało ich się zarabizować. Od 1800 roku na terenach Iranu zaczęli walczyć o wpływy Brytyjczycy i Rosjanie. Początkowo walki o wpływy były dyplomatyczne, jednak w obliczu słabości państwa najpierw zaatakowała je Rosja (1804–1813 oraz 1826–1828), w wyniku czego Iran stracił Zakaukazie, a później zaatakowała Wielka Brytania (1856–1857), co zakończyło się utratą Heratu. Iran jednak nie stał się niczyją kolonią. Wszystko przez to, że rywalizujące ze sobą kraje skutecznie sobie to uniemożliwiały. Dzięki Europejczykom kraj rozwinął się, powstała kolej, bank, środki transportu i nowoczesna armia. W 1901 roku Brytyjczycy zapewnili sobie wyłączność na wydobywanie ropy naftowej w Persji.

Po I wojnie światowej jedyną potęgą w regionie stała się Wielka Brytania, wobec czego okupowała kraj i w 1919 roku zrobiła z Persji swoją kolonię. Po II wojnie światowej osłabieni Brytyjczycy opuścili Iran, który się usamodzielnił. Kraj zaczął się modernizować i stał się demokracją. Jedną z pierwszych decyzji była nacjonalizacja przemysłu naftowego w 1951, który do tej pory przynosił zyski wyłącznie Wielkiej Brytanii i jej firmie, znanej obecnie jako BP. Anglicy stwierdzili, że ropa w Iranie jest zbyt cenna by odpuścić. Przekonali USA (w zamian za dopuszczenie do wydobycia Amoco, amerykański odpowiednik BP) o potrzebie interwencji w Iranie. W 1953 roku CIA oraz MI6 dokonały w Iranie zamachu stanu i umieściły w kraju swoje władze. Iran ponownie był okradany przez światowe mocarstwa, kraj pogrążył się w korupcji, a wszelka opozycja była brutalnie niszczona przez utworzoną do tego celu tajną policję. Kraj pogrążał się powoli w anarchii, co zrodziło islamski fundamentalizm. W 1979 roku w Iranie doszło do Rewolucji Islamskiej. Do władzy doszła opozycja, która przemianowała kraj na Islamską Republikę Iranu, która oparta została na prawach Islamu i szariacie. 

Dzisiejszy Iran pozostaje jednym z najbardziej otwartych i stabilnych krajów islamskich. Sytuacja polityczna jednak cały czas jest napięta. Kraj dynamicznie rozwija się, jednak problemem jest bezrobocie, inflacja oraz międzynarodowe sankcje gospodarcze i kryzysy spowodowane angażowaniem się w konflikt w Syrii, a tym samym rywalizowanie na tym polu z USA. Mimo to Iran odwiedza każdego roku kilka milionów turystów, tworząc z turystyki dodatkową, ważną gałąź gospodarki. W 2019 roku Iran odwiedziło prawie 8 milionów turystów.

Informacje praktyczne

- w Iranie ceny często podawane są w tzw. "tumanach". 1000 tumanów = 10 000 riali

- trzeba zadbać o odpowiedni ubiór - we wszystkich miejscach publicznych kobieta powinna nosić hustę, nie wypada nosić sandałów i japonek (chociaż na turystów patrzy się pod tym względem z przymróżeniem oka). Zabronione są krótkie rękawy i krótkie spodenki; kobiety muszą zasłonić włosy, przez co trzeba wziąć ze sobą chustę i najlepiej spinkę, aby chusta trzymała się w odpowiednim miejscu

- na teren Iranu nie można wwozić alkoholu, mając ze sobą alkohol spodziewaj się problemów

- zalecane szczepienia do Iranu: brak szczepień obowiązkowych, w okolicy granicy z Afganistanem i Pakistanem istnieje ryzyko zarażenia cholerą

Wiza do Iranu

Wiza do Iranu jest wymagana.

Obywatele RP chcący udać się do Iranu muszą posiadać wizę. Wyrobimy ją w Ambasadzie w Warszawie. Oficjalna strona Ambasady Islamskiej Republiki Iranu w Warszawie. Niestety z powodu napięć politycznych (Polska wbiła Iranowi nóż w plecy i na polecenie USA zorganizowała w Polsce w 2019 roku antyirańską Konferencję Bliskowschodnią) wyrobienie wizy spotykało się z ogromnymi problemami w 2019 roku. W 2020 roku sytuacja wydaje się już wrócić do normy, jednak jej wyrobienie wciąż bywa problematyczne.

Koszt wizy to 50 EUR (wiza turystyczna na 30 dni), 40 EUR (wiza tranzytowa). Wiza dwukrotnego wjazdu kosztuje 80 EUR, a trzymiesięczna wiza wielokrotnego wjazdu to koszt 100 EUR. Wizę można wyrobić online - wszystkie informacje dostępne na oficjalnej stronie: https://e_visa.mfa.ir/en/.

Iran - wiza na lotnisku

W Iranie jest możliwość otrzymania wizy na lotniskach (w Teheranie, Kisz, Keszm, Buszehr, Sziraz, Tebriz, Meszhed i Czahbahar). Jest to jednak sposób dość ryzykowny i niepewny. Wnioski potrafią być odrzucone, a kolejny problem może pojawić się już na samym lotnisku z którego odbędzie się lot do Iranu. Bez wizy w paszporcie możemy nie zostać w puszczeni na pokład samolotu do Iranu. Wiza uzyskana na lotnisku w Iranie kosztuje 50 EUR (wiza na 15 dni). 99,99% Polaków otrzyma wizę na lotnisku bez żadnych problemów, a sama procedura potrwa zaledwie kilkanaście minut, ryzyko nie wspuszczenia na pokład lub odmowy wydania wizy jest marginalna. Trzeba jednak pamiętać, że to minimalne ryzyko jednak występuje. Można trafić na pracownika lotniska, który nie zna przepisów i stwierdzi, że nie mamy wizy i nie możemy wejść na pokład samolodu.

Wizy na lotnisku nie otrzymają osoby, które w paszporcie mają pieczątkę z Izraela. Więcej informacji: Pieczątka z Izraela w paszporcie - gdzie nie wjedziemy ze stemplem z Izraela. Na szczęście jest to sprawa marginalna i pieczątka nie powinna stanowić problemu, więcej informacji w artykule.

Wiza do Iranu a wykluczenie z systemu ESTA

Nakładający na Iran sankcje Amerykanie podjęli decyzję, że każda osoba, która po 2011 roku odwiedziła Iran, traci prawo do otrzymania wizy w systemie Visa Waiver Program (ESTA). Od listopada 2019 roku Polska jest krajem zakwalifikowanym do programu, co oznacza, że wizę do USA możemy otrzymać za 14 USD wypełniając wniosek online na stronie ESTA. Wizyta w Iranie powoduje, że nie możemy otrzymać wizy w ten sposób i musimy otrzymać ją przez ambasadę USA, czyli w taki sam sposób, jak robiono to przed laty. Iran broni się przed tym na różne sposoby - od niedawna przestał wlepiać pieczątki do paszportów, a wiza do Iranu nie jest już wklejana do paszportu, ma postać kartki A4. W ten sposób będąc w Iranie, w naszym paszporcie nie ma po tym śladu. Ubezpieczyło się przed tym USA - wypełniając wniosek w systemie ESTA pojawia się pytanie: "czy byłeś w Iranie, Iraku, Libii, Korei Północnej, Somalii, Sudanie, Syrii lub Jemenie pod dniu 1 marca 2011 roku?". Odpowiedź twierdząca z marszu odrzuci Twój wniosek, a kłamstwo prawdopodobnie dożywotnio pozbawi Cię możliwości wstępu do USA.

Język i znajomość języka angielskiego

Językiem urzędowym Iranu jest język perski. W porównaniu do języka arabskiego nie jest to język semicki, a indoeuropejski. Do jego zapisu używa się zmodyfikowanego alfabetu arabskiego.

Większość mieszkańców nie zna angielskiego, jednak odsetek, zwłaszcza ludzi młodych, potrafi porozumiewać się tym językiem, powinniśmy spotkać takie osoby w większych miastach. Często może się zdarzyć, że osoba znająca język angielski sama do nas podejdzie, aby z ciekawości zamienić kilka słów.

Gotówka i bankomaty

Walutą Iranu jest rial. Ze względu na międzynarodowe sankcje waluta z każdym dniem jest coraz słabsza. Walutę najlepiej wymieniać w kantorach. W bankach kurs będzie podobny, ale sam proces wymiany waluty jest czasochłonny (spisywanie danych), wymiana waluty na ulicy może być ryzykowna, a kurs i tak rzadko kiedy jest lepszy niż w kantorze.

Ze względu na sankcje Amerykanów, karty płatnicze wydane poza Iranem nie działają na terenie Iranu. Do używania bankomatów i płacenia kartą wymagana jest karta wydana na terenie Iranu. Oznacza to, że w Iranie nie skorzystamy z bankomatów, nie wypłacimy gotówki z karty, ani nią nie zapłacimy. Nasze karty płatnicze są w Iranie bezużyteczne.

Bezpieczeństwo

Iran jest jednym z najbezpieczniejszych państw na Bliskim Wschodzie. Wskaźniki przestępczości są bardzo niskie, przestrzegając podstawowych zasad bezpieczeństwa nie powinno Ci się nic złego przytrafić. Iran od dziesięcioleci żyje źle ze światowymi mocarstwami, które nie potrafią pogodzić się z niepodległością kraju. Z tego powodu na Iran nałożony jest szereg sankcji, a po napięciach w 2020 roku i zamordowaniu przez Amerykanów Kassima Sulejmaniego, bohatera narodowego Iranu, wprost mówi się o tym, że lada moment może wybuchnąć wojna USA z Iranem. Wydaje się jednak, że konflikt ten, tak jak to wygląda od lat, wciąż będzie jednak konfliktem pełzającym.

Jak dotrzeć do Iranu

Jak dotrzeć do Iranu?

Do Iranu dolecimy z Europy wieloma liniami, m.in. Air France z Paryża, Alitalia z Rzymu czy Aeroflot z Moskwy. Nie ma większych trudności ze znalezieniem lotów od około 1100 PLN.

Dużo taniej i ciekawiej jest dotrzeć do Iranu łączoną drogą - lotniczą i lądową. Jest to wariant zajmujący najwięcej czasu, jednak jego pozytywem jest możliwość odwiedzenia sąsiednich państw. Są dwie główne trasy.

1. Do Iranu z Armenii. Przeważnie najtańsza opcja. Z Warszawy lub Katowic lecimy do Gruzji (Kutaisi, loty Wizzair, możemy trafić cenę poniżej 200zł, więcej informacji: przewodnik po Gruzji). Stamtąd jedziemy marszrutką do Tbilisi, skąd kolejną marszrutką jedziemy do Erywania w Armenii (około 40 PLN za kurs w jedną stronę, 6h jazdy, więcej informacji: przewodnik po Armenii). W Erywaniu, ze stacji autobusowej Kayakan kursują marszrutki do Iranu. Przejazd do Teheranu trwa ponad 20 godzin, kosztuje około 50 USD. Dużo szybciej i taniej można pojechać do irańskiego Tebriz, położonego niedaleko granicy.

2. Do Iranu z Turcji. Lecimy do Stambułu albo Ankary (loty zazwyczaj poniżej 500 PLN, więcej informacji: przewodnik po Turcji). Stamtąd autokarem możemy pojechać do Teheranu (35 USD za kurs w jedną stronę).

Transport wewnątrz Iranu

Po Iranie najłatwiej poruszać się samolotami i autobusami. Funkcjonują również prywatne i zbiorowe taksówki. Warto pamiętać, że transport lądowy potrafi zająć wiele godzin - Iran jest ponad pięciokrotnie większy od Polski, odległości między miastami są bardzo duże.

Loty wewnątrz Iranu

Loty wewnątrz Iranu to dobry sposób na transport.

Iran jest dużym krajem, dzięki czemu loty są najszybszą i najsensowniejszą formą transportu. Głównymi liniami są narodowe Iran Air, które są drogie i nie posiadają angielskiej strony internetowej. Dużo łatwiej (i taniej) jest poruszać się innymi Irańskimi liniami - Mahan Air (www.mahan.aero, mapa z zaznaczonymi trasami wewnątrz Iranu) i Kish Airlines (www.kishairlines.ir). Cena za lot w jedną stronę oscyluje wokół 175 PLN.

W Iranie funkcjonuje więcej linii lotniczych, jednak ciężko jest kupić bilety na oficjalnych stronach internetowych. Będąc na miejscu można skorzystać z usług pośredników lub szukać szczęścia w internetowych serwisach rezerwacyjnych.

Busy i autokary w Iranie

Podróżowanie autokarem przez Iran jest bardzo tanie. I bardzo czasochłonne. Mimo dość dobrych warunków drogowych, w Iranie istnieje prawo ograniczające prędkość z jaką mogą poruszać się autobusy do 80km. Dodając do tego duże odległości między miastami, podróż autobusem może trwać nawet kilkadziesiąt godzin. Praktycznie każde miasto posiada swój dworzec autokarowy. Można tam kupić bilety. W autobusach jest płciowa segregacja - kobiety siadają z tyłu, mężczyźni z przodu pojazdu.

Kolej w Iranie

Narodowym przewoźnikiem jest RAJA (www.raja.ir).

Fantastyczną stroną o kolejach irańskich jest www.iranrail.net - strona posiada wyczerpujące informacje na temat funkcjonowania kolei, rodzajów pociągów, cen. Istnieje możliwość kupienia biletów.

Kolej w Iranie jest w tej chwili intensywnie rozbudowana. Do 2025 roku długość linii kolejowej zostanie podwojona i wyniesie lącznie ponad 26 000 km. Współpraca odbywa się z pomocą m.in. Rosji i Chin.

Drogi w Iranie

Do Iranu nie wjedziemy własnym samochodem (chyba, że w Ambasadzie Iranu w Warszawie zdobędziemy odpowiednie pozwolenie lub będziemy posiadali dokument "Carnet de Passage"). Do poruszania się wynajętym samochodem potrzebne będzie międzynarodowe prawo jazdy.

Stan dróg jest dobry, jednak bardzo często dochodzi na nich do wypadków. Wszystko przez irańskich kierówców, którzy jeżdżą niezwykle brawurowo i nie przestrzegają przepisów drogowych.

Iran - ciekawostki

Iran - ciekawostki.

- Polska prowadziła z Iranem (Persją) stosunki dyplomatyczne już od XVI wieku. Zaczęło się od wspólnych planów zaatakowania Turcji. Niestety, różne wypadki (śmierć króla Stefana Batorego przed ostatecznym ustaleniem planu, sprzeciw szlachty, a ostatecznie upadek potęgi kraju Persów) spowodowały, że niedoczekano się realizacji planów.
- w trakcie II wojny światowej Iran przyjął ponad 115 000 polskich uchodźców

Ostatnia aktualizacja: 05.11.2020