Gruzja - przewodnik turystyczny

---

Gruzja to z pewnością jedna z najbardziej popularnych destynacji ostatnich kilku lat. Co najważniejsze możemy tam tanio dolecieć dzięki węgierskim liniom lotniczym Wizzair, które oferują loty do Kutaisi z Katowic i Warszawy. Jak można tanio zwiedzać Gruzję? Przekonajcie się sami!

Najważniejsze miasta:
(kliknij na zdjęcie aby przejść do przewodnika po mieście)

Gruzja - informacje ogólne i rąbek historii

Populacja	około 3,7 miliona
Stolica	Tbilisi
Strefa czasowa	UTC/GMT +4 (12:00 w Warszawie = 14:00 w Gruzji)
Waluta	Lari (GEL) 1 GEL = 1,56 PLN 1 EUR = 2,89 GEL 1 USD = 2,57 GEL (18.07.2023)
Język	gruziński, rosyjski
Główne miasta	Tbilisi, Kutaisi, Batumi, Rustavi, Zugdidi, Gori, Poti, Samtredia, Khashuri, Senaki

Pierwsze zapiski o organiźmie państwowym na terenach Gruzji pochodzą z XII wieku p.n.e. W 66 roku p.n.e. Gruzja została podbita i włączona do Imperium Rzymskiego. W III i IV wieku kraj podlegał Persji, a następnie Arabom. Pod koniec IX wieku Gruzini wyparli Arabów, na terenie Gruzji powstały księstwa, które walczyły ze sobą o władzę nad pozostałymi. W 1010 kraj został zjednoczony. Swój najlepszy okres miał na przełomie XI i XII wieku, był regionalną potęgą. Kraj upadł nagle - w XIII wieku najechali go Mongołowie. Niecałe 100 lat później udało się odzyskać niepodległość, ale Gruzja stała się biednym państem, które otoczone i izolowane było przez państwa islamskie. Kolejne walki z najeźdzcami spowodowały dalsze osłabienie państwa.

W XVIII wieku w okolicy pojawił się nowy gracz - Rosja. Kontakty z Rosją pozwoliły Gruzji się odrodzić. Sytuacja państwa poprawiła się. Gruzińskie księstwa zaczęły wchodzić pod protektorat rosyjski w zamian za obietnicę ich obrony przed muzułmanami. Rosja zaczęła pochłaniać Gruzję - w 1878 roku całe dawne państwo znalazło się w granicach rosyjskich. Rosjanie obronili Gruzję przed atakiem Persów, ale równocześnie rozpoczęli proces rusyfikacji, co prowadziło do buntów i powstań. Po upadku ZSRR Gruzja ogłosiła niepodległość w 1991 roku. Po wybraniu prezydenta został on obalony przez pucz. W Gruzji wybuchła wojna domowa. Od Gruzji odłączyła się Południowa Osetia i Abchazja. Mimo zakończenia wojny w kraju wciąż występują napięcia, a odłączone regiony ciągle są kością niezgody, jak chociażby w 2008, kiedy wybucha z ich powody wojna między Gruzją i Rosją.

Dzisiaj Gruzja jest krajem rozwijającym się, który bardzo duży nacisk kładzie na turystykę. Wypełniony wiekowymi zabytkami i niesamowitymi panoramami kraj każdego roku odwiedzany jest przez coraz większą ilość turystów. W 2017 roku było to 7,5 miliona turystów, a w 2019 9,4 miliona.

Informacje praktyczne

- nie polecamy rezerwowania noclegu z wyprzedzeniem z Polski (ewentualnie zarezerwujmy jedynie pierwszy nocleg). Rezerwacja z wyprzedzeniem będzie droższa! W Gruzji bez jakichkolwiek problemów znajdziemy tanią kwaterę. Najlepiej ustalić sobie maksymalną cenę jaką jesteśmy w stanie zapłacić i poniżej jej nie schodzić. W naszym przypadku to działało. Rozsądna cena w turystycznych miejscach to 10-25 GEL za osobę na noc. Poza sezonem w całej Gruzji uda się nam wynegocjować fantastyczne stawki za nocleg. W niektórych miesiącach turystów jest jak na lekarstwo (w listopadzie i grudniu w wielu miejscach byliśmy jedynymi klientami w hotelu czy hostelu). Dzięki temu cenę za nocleg można wynegocjować fantastyczną, dużo niższą od normalnej stawki. Gruzini i tak przyjmą nas z wielką gościnnością, zdając sobie sprawę z dużej bazy noclegowej i braku turystów

- Gruzini są bardzo pozytywnie nastawieni do Polaków. Nie psujmy tego

- Z Tbilisi można bez problemu dostać się do Baku - stolicy Azerbejdżanu. Kursuje tam (jeżdżący codziennie) nocny pociąg (15h jazdy), bilety kosztują około 120 PLN (2 klasa - przedział z 4-ma łóżkami) lub 220zł (1 klasa, przedział z dwoma łóżkami). Wizę możemy wyrobić w ambasadzie Azerbejdżanu w Tbilisi (więcej informacji: przewodnik po Azerbejdżanie). Równie łatwo możemy dojechać do Armenii, marszrutką lub pociągiem (przewodnik po Armenii)

- Gruzja posiada oficjalną aplikację turystyczną na telefon - TravelGIS (www.travelgis.ge) - aplikacja posiada opisy największych atrakcji, mapę dojazdów do nich oraz masę informacji

Wiza do Gruzji

---

Obywatele polscy (oraz wszyscy obywatele państw członkowskich UE) posiadają prawo swobodnego wjazdu na terytorium Gruzji oraz pobytu do 360 dni. Aby przekroczyć granice kraju wystarczy nam dowód osobisty.

Znajomość języka angielskiego

Gruzini mówią po gruzińsku - zarówno język jak i pismo Gruzinów jest jednym z ich powodów do dumy. Szacuje się, że alfabet gruziński powstał najpóźniej na przełomie IV i III wieku p.n.e. Pismo gruzińskie znajduje się na liście niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Znajomość języka angielskiego jest słaba. Po angielsku nie mogliśmy się nawet porozumieć w muzeach. Osoby mówiące po angielsku znaleźliśmy w większości hostelów, w których spaliśmy.

Jadąc do Gruzji warto podszkolić się trochę w języku rosyjskim i nauczyć podstawowych słów - często będzie to jedyny język w którym będziemy mogli się porozumieć (zwłaszcza w małych miejscowościach). Pamiętajmy, że Gruzin nieznający angielskiego będzie mieć nawet problem ze zrozumieniem i wskazaniem nam kierunku do "bus station" - trzeba pytać po rosyjsku, o "Avtovokzal".

Gotówka i bankomaty

Walutą w Gruzji jest lari. 1 lari dzieli się na 100 tetri. W chwili pisania tego tekstu (październik 2020) 1 lari kosztowało około 1,20 PLN. Walutę można wymieniać w bankach lub kantorach. Kantory w turystycznych miastach i miasteczkach dostępne są na każdym kroku. Kantory mają lepszy kurs niż banki. Bankomaty powszechnie dostępne, wyłączając prowincję. Mogą występować problemy z polskimi kartami płatniczymi, jednak nam ani razu się to nie przydarzyło. Revolut w Gruzji działa bez problemów.

Bezpieczeństwo

Gruzja jest bezpiecznym krajem. Wskaźniki przestępczości należą do jednych z najniższych w Europie. Turyści są traktowani z wielką sympatią, aczkolwiek z roku na rok widać coraz bardziej, że niektórzy mieszkańcy zaczynają patrzeć na turystów jak na chodzące portfele, zastępując tradycyjną gruzińską gościnność chęcią zarobienia jak największej ilości pieniędzy. Problemem jest również ubóstwo, które spowodowało, że coraz częściej zdarzają się kradzieże kieszonkowe i napady na turystów. Wciąż jest to jednak sprawa dość marginalna.

Na terenie Gruzji znajdują się tereny separatystycznej Abchazji oraz Osetii Południowej. Gruzja nie ma nad nimi kontroli, pozostają one pod kontrolą Rosji. Wjazd na teren Gruzji z jednego z powyższych regionów podlega mandatowi.

Gniazdka elektryczne w Gruzji

W Gruzji występują wtyczki elektryczne C i E o napięciu 220 V. Oznacza to, że wybierając się do Gruzji, nie musimy kupować żadnych przejściówek.

Telefon i dostęp do internetu w Gruzji

Większość Gruzji pokryta jest zasięgiem telefonii komórkowej. Gruzińskie sieci telefoniczne nie działają w autonomicznych rejonach Abchazji oraz Osetii Południowej. W większości hoteli, hosteli i restauracji dostępne jest wifi. Jeżeli chcemy zakupić kartę sim, do wyboru mamy trzech usługodawców: Beeline, Magti, Geocell. Kartę prepaid z pakietem internetu 10GB możemy kupić już za cenę 15-20 GEL. Podobnie jak w Polsce, karta musi zostać zarejestrowana. Zrobią to za nas pracownicy, którzy sprzedadzą nam kartę. Potrzebne będzie do tego ksero paszportu (strona z Twoimi danymi).

Jak dolecieć do Gruzji

---

Od 2015 roku Polacy należą do czołówki narodowości odwiedzających Gruzję. Nic dziwnego, że na przestrzeni ostatnich lat siatka połączeń z Polski do Gruzji urosła do świetnych rozmiarów. Do Gruzji dolecimy z wielu polskich lotnisk liniami Wizzair. W chwili pisania tych słów (lipiec 2023) Wizzair lata z Polski do Kutaisi z:

• Warszawa-Chopin
• Gdańsk
• Katowice
• Kraków
• Poznań
• Wrocław

Osoby mieszkające na zachodzie Polski mogą się zastanowić nad lotem z Berlina (również Wizzair). Najniższa cena, za jaką możemy kupić loty to przeważnie 148 PLN (cena za lot w dwie strony).

Z Polski do Gruzji lata również LOT. Polskie linie lotnicze lecą do stolicy Gruzji - Tbilisi. Przy odpowiednim wyprzedzeniu można znaleźć loty za 600 PLN. Warto śledzić Szaloną Środę, czyli promocję linii, podczas której loty do Gruzji mogą być w promocji i kosztować o połowę mniej.

Transport w Gruzji

---

Transport w Gruzji ogranicza się w zasadzie tylko do kolei, marszrutek i taksówek. Nie oznacza to jednak, że po Gruzji jest ciężko podróżować. O nie! Marszrutki poruszają się po większości kraju. A tam, gdzie nie dojedziemy, zawiezie nas (za niewysoką cenę) taksówka. Jest średnio komfortowo, ale skutecznie. Na początku może jednak irytować poruszanie się po dworcach i szukanie odpowiedniej marszrutki. Ale po jednej czy dwóch wizytach na dworcach można się przyzwyczaić.

Poruszając się drogą nie radzimy jednak planować podróży co do minuty, czy nawet co do godziny. Wszystkiego szukamy bezpośrednio na miejscu wybierając środek, który na daną chwilę jest najtańszy i najefektywniejszy. Ciekawą alternatywą dla marszrutek czy taksówek może okazać się pociąg, który jest tańszy, a bilety można kupić online już z 40 dniowym wyprzedzeniem.

Loty wewnątrz Gruzji

---

Obecnie w Gruzji działają dwa międzynarodowe porty lotnicze: w Kutaisi i Tbilisi, jednak żaden przewoźnik nie ma jak dotąd w swojej ofercie połączeń pomiędzy tymi dwoma lotniskami. I nie ma się co dziwić - odległość między tymi dwoma miastami to niecałe 200 kilometrów.

Drogi i przepisy drogowe w Gruzji

---

Stan, infrastruktura oraz to, co dzieje się na drogach w Gruzji diametralnie odbiega od standardów znanych i norm przestrzeganych w Europie Zachodniej, czy nawet na Wschodzie. Wszyscy jeżdżą tutaj jak chcą, pierwszeństwo na drodze ma zazwyczaj szybszy i silniejszy, a jakość nawierzchni pozostawia wiele do życzenia.  Jeżeli planujecie podróżować po Gruzji drogami polecamy korzystać z marszrutek (busów), których zawsze pełno w miejscach obleganych przez turystów, albo z taksówek, które nawet w przypadku dalszych wypraw nie są horrendalnie drogie.

Polskie prawo jazdy jest uznawane, a własnym pojazdem możemy podróżować po Gruzji przez okres maksymalnie 90. dni. Po tym czasie musimy opuścić kraj, albo tymczasowo zarejestrować auto w gruzińskiej Agencji Obsługi MSW (ulokowanej w Rustavi). Co ważne, jeżeli chcemy udać się do Gruzji autem, które nie należy do nas, musimy posiadać notarialnie poświadczony dokument upoważniający do kierowania autem (np. umowa użyczenia).

Gruzińscy kierowcy jeżdżą bardzo agresywnie i w większości przypadków nie zwracają żadnej uwagi na innych kierowców. Duża część kierowców jedzie na długich światłach, a wieczorem robi to większość, przez co jazda po zmroku jest trudna. Normą jest, że wieczorem gruzińscy kierowcy mijając samochód na długich światłach nic nie widzą, dlatego na chwilę się zatrzymują. Od kilku lat zachowania kierowców powoli zmieniają się. W kraju pojawiło się dużo fotoradarów (spodziewaj się, że trafisz na nie na każdym kroku), udało się w znacznym stopniu ograniczyć korupcję funkcjonariuszy drogowych oraz wychowuje się społeczeństwo do bezpieczniejszej jazdy. Mimo to, będąc na spacerze nie licz, że jakiś kierowca wpuści Cię na przejściu dla pieszych! Gruzja samochodem to wciąż wymagający kierunek, a fantazja lokalnych kierowców spowoduje, że wielokrotnie będziesz się stresować i łapać za głowę.

Marszrutki w Gruzji

---

Oprócz pociągów i marszrutek w Gruzji możemy podróżować również taksówkami. Ich zaletą jest całkowita niezależność czasowa i stosunkowo przystępna cena, jednak ażeby przemieszczanie się między miastami taksówką w Gruzji można było nazwać budżetowym, należy podróżować w cztery osoby.  Nam zdarzyło się jechać taksówka w Gruzji tylko raz. Kurs z lotniska do Batumi kosztował 40 $, jednak udało nam się znaleźć jeszcze dwóch turysów, którzy postanowili pojechać z nami. W takim wypadku każdy z nas zapłacił po 10 $, czyli tyle samo ile wyniosłaby nas podróż marszrutką.

Podstawową formą transportu w Gruzji są marszrutki i minibusy. Dojedziemy nimi praktycznie w każdy zakątek kraju. Ceny nie są wygórowane, ale TRZEBA JE ZNAĆ - w 90% przypadków Gruzini będą próbowali wziąć od nas większą ilość pieniędzy za przejazd, niż normalnie się bierze. Mówmy, że znamy cenę i podajmy ją, działa praktycznie zawsze.

Transport w Gruzji, przykładowe ceny:

• Tbilisi - Kutaisi - 20 GEL
• Tbilisi - Gori - 3 GEL
• Tbilisi - Stepancminda (Kazbegi) - 10 GEL
• Kutaisi - Batumi - 20 GEL
• Batumi - Poti - 6 GEL

Powszechne jest również podróżowanie współdzielonymi taksówkami. Jeżeli zapełnimy wszystkie miejsca, wychodzi niewiele drożej niż podróż marszrutką. Jeżeli chcemy podróżować marszrutką lub minibusem, weźmy pod uwagę, że możemy potrzebować więcej czasu. Zazwyczaj będzie tak, że kierowca będzie zwlekał z odjazdem, licząc, że trafi się jeszcze jakiś dodatkowy klient.

Transport z lotniska Kopitnari (Kutaisi)

Dla Polaków i większości turystów lądujących w Gruzji, oknem na kraj jest lotnisko Kopitnari (miasto niedaleko Kutaisi). Po wylądowaniu, jeżeli nam się nie śpieszy, nie warto brać taksówek spod lotniska, ani od nikogo kto zaoferuje nam to w środku lotniska. Najlepiej wyjść z budynku i przejść się uliczką skręcającą lekko w lewo. Po jakichś 200 metrach dojdziemy do ulicy. Mając za plecami lotnisko, w prawą stronę jadą auta do Kutaisi, w lewo jadą auta do Batumi. Na lotnisku działa mafia taksówkowo-marszrutkowa - tylko wybrane taksówki mają prawo wjazdu pod lotnisko. Oczywiście wszystkie te taksówki są dużo droższe od pozostałych.

Ceny za przejazd z lotniska Kutaisi: przejazd z lotniska do Batumi kosztuje: 15 GEL, do Tbilisi:, do Kutaisi (a dokładnie to do Kutaisi Bus Station II, położonego obok stacji kolejowej Kutaisi II) 5 GEL. Jeżeli wsiądziemy w taksówkę pod lotniskiem, możemy liczyć, że za przejazd zapłacimy około 2 razy więcej.

Więcej informacji w naszym artykule: lotnisko w Kutaisi - poradnik.

Kolej w Gruzji

---

Pociągi w Gruzji są bardzo ciekawą alternatywą dla marszrutek, szczególnie w przypadku dalszych podróży, np. z Tbilisi nad Morze Czarne. Od czasu publikacji pierwszej wersji tego tekstu w 2012 roku, sytuacja w 2023 roku zmieniła się diametralnie. Kolej została rozwinięta, czas przejazdu skrócił się, a Gruzja zakupiła nowe pojazdy (poruszające się na trasie Tbilisi-Batumi, oznaczone w rozkładach jako Stadler Kiss), których może pozazdrościć jej większość krajów.

Bilety kolejowe można kupować online do 40 dni przed rozpoczęciem podróży. Zakup oraz spis pociągów (rozpisany wyłącznie jako miasto wyjazdu - miasto docelowe). Podróż pociągiem trwa dłużej niż autem czy marszrutką, jest jednak wygodniejsza i tańsza. Minusem jest skomplikowana strona internetowa, na której ciężko kupić bilet. Jak na ironię, poprzednia wersja strony, mimo że wyglądała jak z czasów prehistorycznych, to umożliwiała w zasadzie bezproblemowy zakup biletów. Jeżeli będziemy mieli problem z kupnem biletu online, możemy kupić go na dworcu, będąc na miejscu w Gruzji.

KOLEJ W GRUZJI - PRZYKŁADOWE TRASY I CENY
Trasa:	Odległość:	Długość jazdy:	Cena za bilet (2023):
Tbilisi - Kutaisi	221km	5:23h	7,5 GEL (12 PLN)
Tbilisi - Batumi	343 km	5:12h	17,5 GEL (29 PLN)
Tbilisi - Gori	76 km	1:17h	6,5 GEL (10 PLN)
Tbilisi-Borjomi	159 km	4:10h	15 GEL (23 PLN)
Kutaisi - Batumi	154 km	4:22h	15 GEL (23 PLN)

Jeżeli byłeś w Gruzji przed boomem turystycznym, spowodowanym tanimi lotami Wizzair, lub na jego początku, to jakość kolei Cię zaskoczy. W pozytywnym sensie. Mimo że wciąż trafiają się zdezelowane składy śmierdzące papierosami i komuną, Gruzja powoli idzie w kierunku dobrej jakości kolei.

Kuchnia gruzińska

---

Kuchnia gruzińska jest niezwykła. Oryginalna, prosta i pyszna. Nie wydaje mi się, żeby znalazła się osoba, której nie zasmakował żaden z gruzińskich smakołyków. Gruzińska Narodowa Agencja Turystyki reklamuje kuchnie gruzińską słowami wielkiego poety, Aleksandra Puszkina: "Każde gruzińskie danie to poemat".

Kuchnia gruzińska słynie z serów. Mamy ich do wyboru naprawdę wiele. Podobnie jest z daniami mącznymi - wypieki i ser to podstawa w wielu potrawach i zazwyczaj ulubione smaki dla odwiedzających Gruzję turystów. Najsłynniejsze jest khachapuri, będące po prostu serowym, okrągłym (zazwyczaj) chlebem. Podobne wypieki to m.in. lobiani (chlebek, a właściwie placek nadziewany fasolą), ispanakhi (wypiek ze szpinakiem i orzechami) czy proste, ale przepyszne placuszki mchadi. Najpopularniejsze z dań głównych to khinkali, narodowa potrawa Gruzinów - duże, oryginalnie składane pierogi wypełnione rosołem i mięsem lub warzywami. Innymi potrawami są m.in. satsivi - orzechowa, gęsta pasta, w której np. podawany jest kurczak lub indyk lub mtsvadi - gruzińskie barbecue.

Zupy nie są ulubionym daniem Gruzinów. Najpopularniejsze to khashi (flaki) i kharcho, gęsta zupa z kurczaka. Popularniejsze są za to sosy, dodawane w dużych ilościach do potraw. Najpopularniejszy sos to śliwkowy, mocno przyprawiony, tkemali, ostra ajika i orzechowy baje.

Kuchnia gruzińska posiada również niesamowite smakołyki. Oprócz popularnych konfitur, powideł i najzwyklejszych owoców, prym wiedzie churchkhela, czyli przeplecione przez sznurek orzechy, zamoczone w wywarze z owoców winogron i mąki i wystawione na słońce do wysuszenia.

Gruzja to raj dla miłośników wina. Niedawne badania wykazały, że tereny Gruzji to pierwsze miejsce na świecie, gdzie zaczęto produkować wino. Najstarsze znaleziska mają prawie 5 tysięcy lat! W całym kraju będziemy mogli kupić tanie i pyszne wino.

Gruzja - ciekawostki

---

- według najnowszych badań, stolicą i kolebką wina jest Gruzja, gdzie winogrona hodowano już 8000 lat temu
- miejscowym, narodowym alkoholem Gruzinów jest cza-cza, palący, zawierający 40-60% alkoholu trunek produkowany z wytłoków winogronowych
- W Gruzji jest najgłębsza znana jaskinia na świecie - Krubera Cave (2191 m)
- Gruzja przyjęła chrześcijaństwo jako państwową religię w 337 roku. Jest drugim po Armenii (301 rok) najstarszym państwem chrześcijańskim na świecie

Gruzja - przydatne linki

---

www.odkryjgruzje.pl - rozbudowana, oficjalna turystyczna strona Gruzji

www.apa.gov.ge/en - Strona Agencji Stref Chronionych, dużo informacji o parkach i rezerwatach w Gruzji (ENG)

Nasze strony na temat Gruzji:
Relacja z Gruzji
Lotnisko w Kutaisi - poradnik

Ostatnia aktualizacja: 25.07.2023

---