Kolej w Indiach - poradnik

Typowy indyjski pociąg klasy S2. Foto: Mateusz Jakubowski

Kolej w Indiach to temat dość zagmatwany. Powstało wiele mitów na temat podróżowania pociągiem po Indiach. W internecie można znaleźć wiele, często sprzecznych ze sobą informacji. Postanowiłem wyjść problemowi naprzeciw i opisać kolej w Indiach. Po wizycie w Indiach i przejechaniu znacznej części kraju koleją, postanowiłem napisać artykuł z pierwszej ręki. Dzięki temu masz pewność, że zawarte tu informacje są wiarygodne. Informacje są ważne na 2021 rok.

Kolej w Indiach - informacje ogólne i rąbek historii

Na wstępie musisz wiedzieć, że Indie to, zaraz po Chinach, drugi najludniejszy kraj świata, w związku z czym na bilety kolejowe panuje  wielki popyt. Wyobraź sobie, że codziennie po Indiach kursuje 10 000 pociągów, którymi każdego dnia podróżuje około 25 milionów osób. Rocznie daje to ponad 9 miliardów pasażerów. Niewiarygodne! W związku z tak ogromnym zainteresowaniem, koleje indyjskie uruchamiają przedsprzedaż biletów standardowo na 30 dni przed dniem odjazdu (na krótszych trasach zdarza się, że przedsprzedaż trwa o połowę krócej). W praktyce wygląda to tak, że już po kilku dniach od czasu uruchomienia przedsprzedaży, bilety zostają wyprzedane. Na popularnych kierunkach bilety potrafią zejść od razu. Nie oznacza to jednak, że biletów już nie dostaniesz. Ale zacznijmy od początku.

Kolej w Indiach – co warto wiedzieć

- państwowym przewoźnikiem jest Indian Railways. To jedno z największych przedsiębiorstw na świecie – koleje indyjskie zatrudniają przeszło 1,5 miliona pracowników. Mimo takiego natłoku pracowników oraz pasażerów, koleje indyjskie radzą sobie ze wszystkim naprawdę dobrze – tylko na pozór mechanizmy działające u indyjskiego przewoźnika są skomplikowane.

- państwo jest doskonale skomunikowane – dzięki transportowi kolejowemu możemy dotrzeć praktycznie w każdy zakątek kraju. Mapę z siatką połączeń możesz znaleźć tutaj.

- w pociągach często dochodzi do kradzieży bagażu. Zamykaj swoje walizki na kłódki i dodatkowo przypinaj je łańcuchem do poręczy – w Indiach praktycznie na każdym dworcu kupisz przeznaczone do tego łańcuchy i kłódki (w cenie około 20rs/sztuka).

- dworce są zatłoczone i pełne szczurów, ale za to dobrze oznakowane i względnie przyjazne dla turysty - chcąc kupić bilet lub po prostu zasięgnąć informacji, nie stój w wielkich kolejkach tylko idź od razu do okienka "Supervisior" - to uprzywilejowane okienko przeznaczone dla wojskowych, seniorów, kobiet w ciąży oraz turystów zagranicznych.

Kolej w Indiach – klasy pociągów

W Indiach możemy znaleźć aż 10 klas pociągów, z czego w każdym składzie dostępnych będzie zazwyczaj tylko kilka. W skali całego kraju powszechne jest tylko 6 z nich. Pozostałe klasy albo są wycofywane (np. klasa „FC (first class)” została prawie całkowicie wyparta przez nowszą, klimatyzowaną klasę „AC FC”), albo kursują tylko po niektórych trasach (np. turystyczna klasa AC Executive chair class (EC), zlokalizowana tylko na popularnych na trasach turystycznych). W związku z tym postanowiłem opisać wyłącznie te klasy, które znajdziemy powszechnie w Indiach. Ta wiedza w zupełności starcza do podróżowania pociągiem po Indiach:

AC1 (Air-conditioned first class – jej skrót to AC1 lub AC FC)

Najdroższa opcja dla najzamożniejszych turystów. Klimatyzowane wagony dwu lub czteroosobowe z kuszetkami. Wagony odizolowane od pozostałych klas, posiłek i czysta pościel wliczona w cenę biletu. Nie masz możliwości wyboru, czy chcesz przedział dwu czy czteroosobowy, o wszystkim decyduje system rezerwacyjny. Klasa ta znajduje się wyłącznie na najważniejszych, długodystansowych trasach.

AC2 (Air-conditioned 2-tier)

Klimatyzowane przedziały niezamykane, posiadają siedzenia (do podróżowania w ciągu dnia), nad którymi znajdują się 4 kuszetki. Przedziały są otwarte, jednak kuszetki wyposażone są w zasłony, którymi można odgrodzić się od ciekawskich spojrzeń. W cenę biletu wliczony jest koc i poduszka. 

AC3 (Air-conditioned 3-tier)

Identyczna klasa co AC2, z tą tylko różnicą, że bardziej tłoczna. W przedziałach znajduje się 6 kuszetek, nieposiadających zasłon.

Sleeper Class (SC) – zdecydowanie najlepsza klasa dla budżetowych turystów, jak i osób, które chcą zobaczyć prawdziwe Indie. Nie ma klimatyzacji, ale za to w każdym przedziale zamontowane są w suficie wentylatory, które skutecznie zapewniają obieg powietrza. W otwartych przedziałach znajdziemy 6 kuszetek + dodatkowe 2 kuszetki od strony korytarza. Zazwyczaj zatłoczone, brudne, bez świeżej pościeli, jednak warunki te rekompensuje nam bardzo niska cena biletów, piękne widoki, które możemy podziwiać z okna (jeżeli akurat nie śpimy) oraz tłum hindusów i ich dziwne (jak na nasze warunki) zachowania.

Second Sitting (2S)

Dobry wybór na niedługie, dzienne podróże. Wagony z klimatyzacją, bezprzedziałowe, z siedzeniami (lotniczymi!) ustawionymi w rzędach 3+3 po obu stronach wagonu.

AC Chair Car (CC)

Klimatyzowane wagony bezprzedziałowe  z rzędami siedzeń. Wyższy standard od 2S, a co za tym idzie, wyższa cena, a na niektórych trasach w cenę biletu wliczony jest posiłek oraz butelkowa woda.

Powyższe klasy występują powszechnie w całym kraju. Najlepszą klasą na długie podróże jest „sleeper class”, natomiast na krótsze podróże najlepsza jest klasa „2S”.

Kolej w Indiach – jak i gdzie kupić bilety

1. Online

Zdecydowanie najlepszy sposób na kupienie biletów na kolej w Indiach. Bilety można kupić online na stronie kolei indyjskich, jednak zapłacić za nie można wyłącznie kartami wydanymi w Indiach (lub American Express), przez co większość z nas nie da rady kupić biletów w ten sposób. W związku z tym pomijam powyższy sposób i polecam Wam stronę cleartrip.com, która oficjalnie współpracuje z kolejami indyjskimi. Na niej bez problemu kupimy bilety kolejowe w Indiach z dowolnego miejsca na świecie, płacąc dowolną kartą. Sam proces rejestracji w Cleartrip jest dosyć skomplikowany, dlatego napisałem o tym osobny artykuł: "jak kupić bilety na pociąg w Indiach?", do którego Cię odsyłam. Tam dowiesz się wszystkiego o sposobie zakupu biletów na pociąg w Indiach.

2. Na miejscu

Bilety możemy również kupić na indyjskich dworcach. W większych miastach dostępne są osobne biura dla turystów, tzw. International Tourist Bureau, (lista dworców z powyższymi biurami tutaj), gdzie możemy wziąć druk, zaplanować całą naszą podróż po Indiach, a pracownik kolei wyszuka dla nas najlepszych połączeń i sprzeda na bilety z puli tourist quota. Jest to pula biletów przeznaczona wyłącznie dla turystów, której nie można kupić przez internet. Dzięki temu nie powinniśmy mieć problemu z otrzymaniem biletów nawet na następny dzień. Jeżeli po wylądowaniu w Indiach nie chcecie od razu wsiadać do pociągu, jest to sensowna opcja. Wybierzcie się tam jednak jak najszybciej, aby mieć to za sobą. Jeżeli jednak planujecie podróż pociągiem jak najszybciej, np. w dniu przylotu do Indii, a nie macie biletu, to… macie problem bo pewnie bilety są już wyprzedane! Jest jednak na to sposób. A w zasadzie dwa:

A) Bilety z puli tourist quota od agencji turystycznej – niektóre agencje (travel agency) otrzymują dostęp do puli biletów przeznaczonej dla turystów. Dzięki temu zdarza się, że możesz kupić od nich bilet nawet w dniu wyjazdu. Jeżeli jesteś naprawdę zdesperowany, nie możesz kupić biletów wcześniej (online), spytaj na dworcu w informacji o biuro, które posiada taką pulę. Pamiętaj jednak, że takie bilety są dużo droższe (czasem nawet dwukrotnie droższe od ceny podstawowej), a w dodatku musisz być bardzo ostrożny – istnieje duże ryzyko, że hindusi będą chcieli Cię oszukać i albo przepłacisz, albo, dla przykładu, zapłacisz za przejazd najwyższą klasą, podczas gdy otrzymasz bilet na klasę najniższą.

B) Bilet tatkal – tzw. emergency ticket – jest to osobna pula biletów (na każdy pociąg jest taka pula), które możesz kupić bezpośrednio na dworcu na dzień przed odjazdem. Przykładowo, chcąc jechać pociągiem 13 lutego, dzień wcześniej, a więc 12 lutego musisz pojawić się na dworcu i kupić bilet. Co więcej, bilety z puli tatkal są droższe od normalnych biletów o 10% (II klasa) i 30% (pozostałe klasy). Więcej informacji: www.indianrail.gov.in/tatkal_Scheme.html

Kolej w Indiach – przykładowe ceny

Kolej w Indiach – karnety turystyczne

Indian railway oferuje czasowe karnety turystyczne (Indrail Pass), które upoważniają do nieograniczonej liczby przejazdów w wykupionym przedziale czasowym. Wielu z Was może się to wydać atrakcyjną propozycją, ale… To się nie opłaca! Karnety są bardzo drogie, dla przykładu, tygodniowa Indrail Pass na klasę Sleeper kosztuje 90 dolarów! Porównajcie to z cenami z powyższej tabeli. Jestem przekonany, że w zdecydowanej większości przypadków taniej wyjdzie kupowanie biletów osobno. Jeżeli jednak wyliczyliście, że w jakiś sposób może się to opłacić, tutaj znajdziecie więcej informacji.

Kolej w Indiach – typy biletów

Indyjskie koleje posiadają bardzo oryginalny system kupna biletów. W pierwszej kolejności sprzedawane są, co oczywiste, właściwe bilety, nazywane confirmed reservation (CNF). Po wyprzedaniu wszystkich miejsc dostępnych w systemie, rusza sprzedaż drugiej puli biletów, nazywanej Reservation Against Cancellation (RAC). Posiadanie takiego biletu uprawnia właściciela do podróży pociągiem, ale nie gwarantuje mu miejscówki. Po wyczerpaniu tej puli, rusza sprzedaż następnej – Waitlisted ticket (WL). Taki bilet nie pozwala na podróż pociągiem, ale daje Ci numer na liście oczekujących (Waiting list) na zwolnienie się biletu.

Jak to wygląda w praktyce:

Po uruchomieniu sprzedaży biletów bardzo szybko rozchodzą się wszystkie bilety CNF. Przez następne kilka dni można kupić bilet RAC, a po wyczerpaniu tej puli można kupić bilety WL i stanąć tym samym w wirtualnej kolejce po właściwy bilet (na potwierdzeniu kupna będzie Twój aktualny numer w kolejce). Ponadto do każdego zakupionego biletu, niezależnie od jego rodzaju, otrzymujesz specjalny, 10-cio cyfrowy numer – PNR number, dzięki któremu sprawdzisz na stronie kolei (a dokładniej tutaj) status swojego biletu, aktualizowany co dobę. Jest to szczególnie przydatne w przypadku posiadania biletu WL – możesz sprawdzać, na którym aktualnie jesteś miejscu w kolejce. Finałowe zestawienie pojawia się około 1-2 godzin przed odjazdem pociągu. Lista osób, które „załapały” się na bilet zostają wywieszone na dworcach i wagonach poszczególnych pociągów.

Finałowe zestawienie na dworcu w Mumbaju. Foto: Mateusz Jakubowski

Jakie są szansę, że Twój waitlisted ticket zmieni się w bilet uprawniający do podróży?

Szansę są duże, ponieważ w Indiach wiele osób zwraca z czasem zakupione bilety. Wszystko zależy od tego, które masz miejsce na liście. Jeżeli poniżej 50 – szanse są duże. Jeżeli powyżej 50 – raczej nie ma szans. W przypadku, kiedy znajdziesz się na liście "final chart", możesz wsiąść do pociągu, w przeciwnym – nie możesz, a pieniądze wydane na bilet zostaną Ci zwrócone w kasie (przy zakupie biletu na miejscu) lub w przeciągu 2 tygodni trafią na Twoje konto (w przypadku zakupu przez Cleartrip).    

Tak wygląda z grubsza kolej w Indiach. Oczywiście ominąłem sporo kwestii, jednak wydaje mi się, że zawarte tutaj informacje starczą Ci w zupełności. Jeżeli masz jakieś dodatkowe pytania, napisz w komentarzach.

Ostatnia aktualizacja: 01.09.2020