Jamajka - przewodnik turystyczny

Jamajka to prawdziwa uwodzicielka. Bezustannie czaruje swoim pięknem, spokojem i egotycznym urokiem. Zdumiewa różnorodnością, zmianą nastrojów i krajobrazów. Rozpieszcza plażami, słońcem i przepysznym jedzeniem. Nawet nie zorientujesz się kiedy zakochasz się w niej po uszy! A potem sam będziesz próbował ubrać w słowa jej niezwykłość i  jednoczesną prostotę, spokój i jednoczesne szaleństwo. Rastafarianie i reggae odmienią twój światopogląd. Teraz już zawsze będziesz miał przy sobie „positive vibration” i „sun of Jamaica”!

Jamajka - informacje ogólne i rąbek historii

Populacja	około 3 miliony
Stolica	Kingston
Strefa czasowa	UTC -5 (12:00 w Polsce = 6:00 na Jamajce)
Waluta	Dolar jamajski (JAM), 100 JAM = 2,76 PLN 1 EUR = 165 JAM 1 USD = 142 JAM (29.09.2020)
Język	angielski, kreolski
Główne miasta	Kingston, Montego Bay, Spanish Town, Portmore, May Pen

W przeszłości Jamajkę zamieszkiwali Arawakowie. Odkryta w 1494 przez Kolumba, skolonizowana przez Hiszpanię na początku XVI wieku, w 1655 roku podbita przez Anglię, która władała tymi terenami aż do 6 sierpnia 1962 roku, kiedy wyspa ogłosiła niepodległość. Mimo tego Jamajka pozostaje członkiem Brytyjskiej Wspólnoty Narodów, a jej głową jest królowa Elżbieta II.

Informacje praktyczne

– Jamajka nie ma połączeń morskich z innymi wyspami

– na większości stacji benzynowych na Jamajce nie można płacić kartami kredytowymi

Wiza na Jamajkę

---

Wiza na Jamajkę nie jest wymagana przy pobytach turystycznych krótszych niż 30 dni. Wymagany jest paszport ważny minimum 6 miesięcy oraz bilet powrotny, który będziemy musieli pokazać jako dowód na to, że opuścimy Jamajkę. Jeżeli lecimy do kraju na własną rękę, przy wjeździe na Jamajkę służby graniczne mogą spytać nas o miejsce zakwaterowania, plan wyjazdu oraz posiadane przez nas środki na pokrycie wydatków w kraju.

Znajomość języka angielskiego

Język angielski jest językiem urzędowym na Jamajce. Nie oznacza to jednak, że bez problemów dogadamy się z każdym mieszkańcem Jamajki. Mieszkańcy wyspy mówią w języku angielskim lub kreolskim jamalskim. Oba języki się przeplatają. Język angielski potrafi różnić się od języka, którego uczyliśmy się w szkołach. Istnieje wiele słów, które zostały wzięte z innych języków, np. z afrykańskich języków bantu, hiszpańskiego, a nawet z języka portugalskiego. Mimo to, mając problem, nie powinieneś mieć sytuacji, kiedy nie uda Ci się z kimś porozumieć w wystarczającym stopniu.

Bankomaty i gotówka

Walutą Jamajki jest dolar jamajski (JAM). Mimo to dolar amerykański jest przyjmowany w większości miejsc (wyłączając prowincję). Często zdarza się, że dolar ma gorszy kurs niż lokalna waluta - płacąc dolarami zapłacimy w rzeczywistości więcej. Bankomaty są dostępne w większości miast. Kartą nie można płacić na większości stacji benzynowych na wyspie. Nie ma większych problemów z akceptacją polskich kart oraz karty Revolut.

Bezpieczeństwo na Jamajce

Z powodu biedy i znacznego rozwarstwienia społecznego na Jamajce działa wielu przestępców, rabusiów i złodziei. W okromnej skali funkcjonuje narkotykowy biznes, wypełniony mafiami walczącymi o swoje wpływy. Ilość morderstw z użyciem broni palnej jest na Jamajce jedną z najwyższych na świecie i wynosi, według danych ONZ, 43 osoby na 100 tysięcy mieszkańców. Większość zabójstw i przestępstw dotyczy jednak świata narkotykowego, turysta nie jest na Jamajce zagrożony bardziej, niż w pozostałych krajach w okolicy. Nie zaleca się spacerowania po nocach i obnoszenia z wartościowymi przedmiotami.

Marihuana na Jamajce

Jeszcze do niedawna popularna na Jamajce marihuana nie była prawnie zalegalizowana. Mimo że marihuana (nazywana tu słowem ganja) jest częścią kultury Jamajki i mimo że Jamajczycy nie kryli się ze swoimi jointami, a towar chętnie sprzedawali turystom, za posiadanie przy sobie marihuany można było ponieść gorzkie konsekwencje. Wszystko zmieniło się w 2015 roku, kiedy władze Jamajki przegłosowały prawo dekryminalizujące posiadanie do dwóch uncji marihuany (około 56,7g). Wszystko z powodu zmian na świecie. Jamajka bała się legalizacji marihuany ze względu na ryzyko ostracyzmu na świeciee. W dobie zmian w podejściu do rośliny i jej legalizacji w kilku stanach w USA, Jamajka poszłą tą samą drogą. Nic dziwnego, według oficjalnych danych rządowych, 70% wyroków, jakie zapadły na Jamajce w 2014 roku, dotyczyły marihuany. Od tej pory za palenie skręta w miejscu publicznym można co najwyżej dostać mandat (oficjalnie nie można palić w miejscach publicznych, w rzeczywistości znaczna część osób ignoruje to rozporządzenie).

Od 2020 roku sytuacja z marihuaną wchodzi na nowe tory. Władze zalegalizowały jej uprawę, chcąc uczynić z jamajskiej marihuany towar eksportowy. Rząd oferuje wsparcie techniczne i finansowe, zapowiadając równocześnie walkę z nielegalnymi uprawami. Zmiany w prawie spotkały się z bardzo pozytywnym przyjęciem. Po ogłoszeniu projektu i ogłoszeniu programu wsparcia, pod skrzydłami państwa zaczęło działać kilkaset plantacji.

Dużo bardziej opłaca się kupować susz, z którego sami zrobimy sobie jointy. Kupno gotowych jointów jest dużo droższe, cena może wynieść nawet kilka dolarów amerykańskich za jednego, wielkiego jointa. Za 10 USD kupimy suszu na co najmniej kilka takich.

Jak dotrzeć na Jamajkę

---

Na Jamajkę dolecimy bezpośrednio z głównych europejskich miast. Na Jamajkę z Europy lecą m.in.: Condor (condor.com), Ltur (ltur.com), jetairfly (jetairfly.com), KLM (klm.com) czy AirFrance (airfrance.com). Do większości miast europejskich takich jak Berlin czy Bruksela bez problemu dolecimy z Polski tanimi liniami. Stamtąd w promocji można znaleźć przelot na Jamajkę nawet za mniej więcej 1500 - 2000 PLN. Zdarzały się również fenomenalne promocje za niecały 1000 PLN. Najczęściej są to oferty lastminute, więc bądźmy przygotowani na spontaniczną przygodę!

Transport z lotniska do miast Jamajki

Jamajka jest małym państwem, jego powierzchnia wynosi 10 992 km² - to niewiele więcej od powierzchni najmniejszego województwa w Polsce - województwa opolskiego. Na całej wyspie znajdują się trzy międzynarodowe lotniska: 

• Sangster International Airport - położony na zachodzie wyspy, w miejscowości Montego Bay
• Ian Fleming International Airport - położony na północnym wschodzie wyspy, w miejscowości Ocho Rios
• Norman Manley International Airport - położony na południowym wschodzie wyspy, tuż nad Morzem Karaibskim w mieście stołecznym Kingston

Na wszystkich lotniskach warto zobaczyć opcje przejazdu dostępne w aplikacji na telefon Ride Jamaica Taxi. To lokalna aplikacja podobna do Ubera, z tą różnicą, że znajdziemy w niej również oferty przewozu lokalnych przewoźników. Miejmy jednak na uwadze, że turysta może przez aplikację skorzystać jedynie z usług zarejestrowanych firm. Osoby prywatne nie mogą przewozić turystów.

Sangster International Airport

Nowoczesne lotnisko Sangster International Airport, nazywane po prostu Montego Bay Airport usytuowane jest niecałe 5 km na wschód od centrum miasta Montego Bay. Do miasta spokojnie dotrzemy spacerkiem, ale możemy także skorzystać z taksówki. W obrębie lotniska funkcjonują dwie firmy, które oferują przejazd do centrum Montego Bay. Mają one wspólne stanowisko w hali przylotów za odprawą celną: JUTA Taxi i JCAL Taxi. Na hali przylotów swoje stanowiska ma także pięć wypożyczalni samochodów. Gdybyśmy chcieli skusić się na niezależny środek lokomocji warto zapoznać się z ofertami działających tam firm.

Ian Fleming International Airport

Ian Fleming International Airport to lotnisko położone na północnym wschodzie wyspy. Leży 15 kilometrów od miasta Ocho Rios. Do Ocho Rios  i okolicznych kurortów z lotniska Ian Fleming możemy dostać się  za pomocą prywatnych taksówek Maxi Taxi. Ewentualnie na lotnisku możemy spytać o możliwość wypożyczenia samochodu w znajdujących się na lotnisku wypożyczalniach.

Norman Manley International Airport

Lotnisko położone jest niecałe 4 kilometry od stolicy Jamajki, Kingston. Do miasta możemy dojść pieszo lub skorzystać z usług lokalnych przewoźników.

Komunikacja miejska na Jamajce

Jazda po Jamajce idealnie komponuje się ze stylem tej wyspy. Drogi są w słabym stanie, ale nie przeszkadza to kierowcom w szalonej jeździe pozbawionej często jakichkolwiek reguł. Komunikacja miejska jak i ta pomiędzy miastami opiera się głównie na publicznych i prywatnych taksówkach. Droga wolna, ale zapnijmy pasy!

Autobus to na pewno jest to najtańszy środek lokomocji, a podróż autobusem będzie dla nas niezapomnianą przygodą. Po pierwsze trasy autobusów są ustalone, ale częstotliwość kursów to czysty przypadek. Po drugie aby dowiedzieć się dokąd jedzie dany autobus należy spytać się o to kierowcę albo współpasażera. A po trzecie jeśli decydujemy się na ten środek lokomocji to nie może nam przeszkadzać ciasnota, głośna muzyka i skoki adrenaliny spowodowane szaloną jazdą. Autobusy w większości miast kursują od 6 rano do 18 od poniedziałku do niedzieli. Tak jest w teorii. A w praktyce różnie. Aby zaoszczędzić na opłatach za przejazdy w miejscowościach turystycznych warto sprawdzić darmowe autobusy hotelowe łączące hotele z popularnymi barami na plaży.

Najlepszym i najpopularniejszym środkiem transportu na Jamajce są taksówki. Licencjonowani kierowcy należą do stowarzyszenia JUTA, a  ich taksówki mają czerwone oznakowania ze skrótem PP lub PPV (co oznacza transport publiczny). W branży istnieją także taksówkarze działający „na czarno”, ale odradza się korzystania z ich usług. W miastach taksówkę albo łapiemy na ulicy albo możemy zamówić ją telefonicznie (mają łączność radiową). Bądźmy przygotowani na podróże bez luksusów- są to zazwyczaj stare samochody, które  nie mają zamontowanych taksometrów. Pamiętajmy zatem, aby przed wejściem do taksówki ustalić cenę przejazdu i walutę w jakiej jest podana (dolar amerykański czy jamajski). Taryfy powinny być umieszczone w widocznym miejscu wozu. Powinny, ale zazwyczaj nie są. Możemy poprosić kierowcę o pokazanie kopii taryfy, ale tak czy siak będziemy musieli negocjować cenę przejazdu. Najlepiej powiedzieć połowę zasugerowanej przez taksówkarza kwoty. Do tego dodajemy jeszcze napiwek – 10% w dzień, 25% w nocy.

Route Taxi to nic innego jak zwykłe samochody osobowe. Funkcjonują one podobnie do naszych busów- jeżdżą pomiędzy najbliższymi miastami, a niektóre docierają nawet na tereny wiejskie. Jeśli zatem planujemy dojechać gdzieś dalej to przygotujmy się na przesiadki. Route taxi są znacznie tańsze niż normalne taksówki, ponieważ oprócz nas kierowca zabiera jeszcze czterech lub więcej pasażerów.  Są natomiast droższe od  autobusów, ale tych na Jamajce można spotkać prawie tyle co deszczu. Taksówki dalekobieżne mają stałe, ustalone trasy. Rozpisane są one na bocznych drzwiach aut. Możemy zatrzymać je wszędzie, a kierowca z pewnością zabierze nas jeśli tylko będzie miał wolne miejsce. „Wolne miejsce” to bardzo względne pojęcie. Jamajczycy są w stanie upchać tylu ludzi do samochodu, że aż trudno w to uwierzyć. Nic więc dziwnego, jeśli będziemy podróżować z jamajskim dzieckiem na kolanach, czyimś łokciem w żebrach albo kurą pod stopami. Szukanie transportu nie powinno przysparzać nam wielu trudności. W każdym mieście jest prowizoryczny postój takich taksówek, a kierowcy z wielką namiętnością pomogą nam znaleźć odpowiednie auto. W małych miejscowościach taksówkarz wolno przejeżdżając krzyczy dokąd jedzie. Jeśli pasuje nam kierunek jego trasy to machamy ręką, wsiadamy i jedziemy.  Pamiętajmy uzgadniać ceny przed podróżą. Ci oficjalni przewoźnicy mają z góry ustalone ceny, ale wielu z nich tylko czeka na niedoinformowanych turystów by zawyżyć im taryfę. Przykładowa podróż z Montego Bay do Savanna La Mar, czyli jakieś 50km to wydatek rzędu 3 $. A jeśli z Montego Bay wybieramy się do Negril musimy przesiąść się w miejscowości Lucea. Cała podróż to 70km i warta jest mniej więcej 5 $.

Jamajkę szybko i wygodnie można odkrywać wynajętym samochodem. Jest to dobre rozwiązanie dla osób ceniących sobie niezależność i luksus. Najlepiej ten luksus oddają ceny w wypożyczalniach. Stawki oscylują wokół 40-45 $ za dobę, ale jeśli wypożyczamy wóz na dłużej z pewnością otrzymamy jakiś miły rabat. Na jamajskim rynku często spotykamy się z oszustwami, gównie mowa o zawyżaniu cen. Najbezpieczniej będzie skorzystać z usług renomowanych wypożyczalni.

Jeśli zagadniemy recepcjonistów w naszym hotelu na pewno zorganizują nam motor lub motorower do wynajęcia. To jednak nie jest najtańsza impreza. Dzienna stawka dla motoroweru to Jeśli zagadniemy recepcjonistów w naszym hotelu na pewno zorganizują nam motor lub motorower do wynajęcia. To jednak nie jest najtańsza impreza. Dzienna stawka dla motoroweru to 45 $, a dla Hodny 550 - 70 $. Doliczmy do tego depozyt w wysokości 100-300 $, a nasz portfel zrobi się naprawdę lekki., a dla Hodny 550 - 70 $. Doliczmy do tego depozyt w wysokości 100-300 $, a nasz portfel zrobi się naprawdę lekki.

Kolejnym sposobem na ciekawe podróżowanie, ale niekoniecznie najtańsze jest dogadanie się z lokalnym rybakiem i wynajęcie jego łodzi. Za 4-6 godzin wycieczki policzy sobie około 150 $. Najlepiej zebrać grupę, aby podzielić koszt na jak największą ilość osób. Ewentualnie istnieje możliwość skorzystania z gotowych wycieczek specjalnymi łodziami dla turystów, ale na taką rozrywkę musimy oddać nieco więcej pieniędzy.

Noclegi na Jamajce

---

Dziesiątki hoteli, gospód i pensjonatów są w stanie zapewnić zakwaterowanie setkom tysięcy turystów o przeróżnych oczekiwaniach. Nas interesują te najtańsze opcje, a ich jak na złość jest najmniej na rajskiej Jamajce. Dzikie spanie na plaży będzie nas kosztować albo nic albo wszystko. Jest to bardzo niebezpieczna forma noclegu, ale jakże ekscytująca! Na plażach prywatnych nawet nie próbujmy wyciągać śpiwora. Bezpieczniejszą formą i jedną z najtańszych jest skorzystanie z pól namiotowych. Na przykład w  Treasure Beach za około 10 $ możemy rozłożyć namiot na prywatnej ziemi i rozkoszować się cudownym widokiem na morze, łazienką, kuchnią polową i ogniskiem. Zazwyczaj pola namiotowe czynne są od grudnia do maja. W górach błękitnych uda nam się przespać u farmera kawy za 11 $. Fajna przygoda. Za około 20-30 $ możemy albo wynająć drewniany domek albo pokój w prywatnej kwaterze, na przykład w Montego Bay, Negril czy Kingston. Jamajka jest oblepiona hotelami typu all inclusive i fantastycznymi willami czekającymi na turystów chcących pławić się w luksusie.

Jeżeli będziesz szukać noclegu na Jamajce, będziemy wdzięczni za wyszukanie go na naszej wyszukiwarce. Hotelscombined to wyszukiwarka, z której sami korzystamy, jest najlepszą multiwyszukiwarką przeszukującą wszystkie znane serwisy noclegowe i agregującą najtańsze oferty noclegowe. Dzięki Twojej rezerwacji na nasze konto wpadnie mała prowizja, którą przeznaczymy na funkcjonowanie naszego serwisu. Dzięki! :)

Jedzenie na Jamajce

Jamajska kuchnia to smak raju i esencja wszystkiego co najlepsze w smakach Afryki, Europy, Indii i Chin. Co więcej jedzenie jest tutaj zdrowe, bo w większości produkty nie są sztucznie przetwarzane ani konserwowane. W daniach występuje mniejsza ilość mięsa. Spotkamy za to na talerzu dużo warzyw, owoców,  ryb i owoców morza. Jamajczycy wierzą w relację między jedzeniem, zdrowiem, a szczęściem. Dlatego wszystko tak smakuje na tej wyspie!  Kuchnia jamajska przepełniona jest mlekiem kokosowym i leczniczymi składnikami takimi jak imbir, czosnek, przyprawy czy papryczki. Ci, którzy lubią mięso na pewno znajdą w restauracyjnym menu gulasz z kurczaka, smażonego kurczaka, kurczaka curry, rybę curry i koźlinę curry. Dania podawane są zazwyczaj z ryżem i różnymi dodatkami warzywno - owocowymi. Na Jamajce jest także bardzo dużo wegetarian, więc każdy znajdzie coś dla siebie. Koniecznie musimy spróbować tradycyjnego jamajskiego dania, czyli jerk chicken. Jest to kurczak pieczony w specjalnym grillu z tradycyjnymi pikantnymi przyprawami. Akee and saltfish to idealne jamajskie śniadanie- akee, czyli oficjalny narodowy owoc, którego nie spotkamy nigdzie indziej na świecie. Podaje się go często z soloną rybą, warzywami i dodatkami. Za taką „jajecznicę z drzewa” zapłacimy około 3 US dolarów. Bardzo smaczne, pożywne, a przy tym zdrowe! Innym przysmakiem jest Fish and bummebread, czyli smażona lub gotowana ryba doprawiona pikantnymi przyprawami i serwowana z ciepłym chlebem bumme. Chleb bumme Jamajczycy produkują z kasawy według tradycyjnej receptury.

Jedzenie na Jamajce jest relatywnie drogie, nie mówiąc już o posiłkach w lokalach. Doskonałym dowodem jest fakt, że nawet fast foody mają tutaj wyższe ceny w porównaniu do tych w Stanach Zjednoczonych czy w niektórych europejskich miastach. Najtańsze są przekąski na obwoźnych straganach. Na takich stoiskach możemy kupić coś na ząb za około 5 $. Za 1 $ możemy zjeść dobrą, pożywną zupę. Obiad w najtańszej restauracji to wydatek od 4 US dolarów. Za mniej więcej takie pieniądze dostaniemy małą porcję kurczaka, kozy lub wołowiny z ryżem i jakimiś warzywno-owocowymi dodatkami. Danie rybne zaczynają się od około 5 $. Owoce morza, takie jak np. homar i krewetki z dodatkami to około 8 $. Każde miasto na Jamajce ma swój targ, na którym kupimy coś do jedzenia, gazety, gadżety, czy pamiątki.

Atrakcje Jamajki

Nie oszukujmy się – Jamajka to wymarzone miejsce na odpoczynek, leniuchowanie, wygrzewanie się na słońcu i dobrą zabawę. A wszystko to w towarzystwie reggae, niezwykłej przyrody i ciekawej unikalnej kultury. Na Jamajce każdy znajdzie coś dla siebie!

Będąc na Jamajce musimy zaliczyć:

Plaże. Long Bay w Negril to najpopularniejsza plaża na Jamajce. Co prawda jest śliczna biała i piaszczysta, ale tłum turystów, drogie hotele i atmosfera pieniądza niszczą jej urok. Całe szczęście, że wyspa oferuje wiele, wiele innych mniejszych, cichych, uroczych, wyludnionych plaż. Każdy znajdzie miejsce idealne dla siebie. Piasek, woda, reggae i chillout.

Wodospady. W ramach leniuchowania musimy wybrać się na wodospady. Tam na jednej z plaż otoczeni naturą z dala od szlaków turystycznych odpłyniemy myślami ponad palmy.

Hamak. Wypożyczmy hamak lub spytajmy o niego w naszym hotelu. Czy potrzeba czegoś więcej?

Domino. Wizyta na Jamajce bez chociaż jednej partyjki domino w lokalnym barze jest straconym pobytem. To niemal gra narodowa, dzięki której poznamy nowych jamajskich przyjaciół!

Festiwale i imprezy na Jamajce

Na Jamajce jest całkiem sporo ciekawych muzeów i galerii, na czele z Muzeum Boba Marleya. Do większości wstęp jest niestety płatny. Nic straconego! Przez cały rok na Jamajce odbywa się wiele festiwali, na których za darmo będziemy się doskonale bawić. Oto część z nich:

Accompong Maroon Festival to styczniowe święto maronów z zachodniej Jamajki. W St Elizabeth tradycyjna muzyka, tańce, obrzędy i ucztowanie wypełnia całą czasoprzestrzeń!

High Mountain 10K Road Race to odbywający się w Manchesterze najwytworniejszy rajd samochodowy Jamajki. Rusza w styczniu.

Air Jamaica Jazz and Blues Festival to mająca miejsce na przełomie stycznia i lutego olbrzymia, ognista impreza muzyczna z udziałem artystów międzynarodowych. Montego Bay zaprasza!

Bob Marley Birthday Bash and Week jeśli chcemy dowiedzieć się u źródła jaki związek jest pomiędzy Marleyem, reggae, kulturą rastafariańską a narodową tożsamością jamajską warto wpaść na Jamajkę w lutym na huczne obchody ku czci Boba Marleya.

Jamaica Carnival to ogólnokrajowe koncerty, uliczne parady kostiumowe, imprezy soca i kalipso. Zabawa zaczyna się w lutym i trwa do kwietnia.

Reggae Sumfest to największy i najbardziej widowiskowy festiwal reggae na Jamajce. Przez pięć dni całe Montego Bay tętni koncertami. Imprezę uświetnia obecność światowej klasy gwiazd. Zabawa zaczyna się zazwyczaj pod koniec lipca lub na początku sierpnia.

Emancipation Celebration to święto upamiętniające afrykańskich przodków, obchodzone w St Ann  około 31 lipca. W tym czasie w miasteczku odgrywane są historyczne sceny, odbywają się koncerty muzyki ludowej oraz występy tancerzy. Ciekawa impreza.

Jamaica Film and Music Festival to odbywający się w Montego Bay listopadowy przegląd filmów, muzyki miejscowej i regionalnej. Towarzyszom temu panele dyskusyjne, rozdania nagród oraz seminaria.

Oprócz tego warto zabawić się przy rytmach reggae na Street Party. Na wybrzeżu, przy malutkich barach organizowane są olbrzymie imprezy, na których rozbrzmiewa muzyka reggae i jej różne odmiany.  Soundsystemy rozgrzewają zabawę do rana, a pozytywne wibracje wchłania cała okolica. Za darmo. W mniejszych miejscowościach istnieje możliwość wytańczenia się na  równie dobrych imprezach co w czołowych kurortach, ale za darmo! To się nazywa gratka! Zagłębie. Centrum nocnego życia stanowią Negril i Montego Bay. Ale spora dawka reggae jest tak naprawdę wszędzie!

Jamajka - ciekawostki

- gdy w XVII wieku wyspę zdobyli Anglicy, uczynili z niej stwoje centrum handlu czarnoskórymi niewolnikami; wielu z niewolników udało się uciec do jamajskich lasów, w których tworzyli swoje enklawy - w ten sposób wyłoniła się nowa mniejszość etniczna - Maroni, których w dzisiejszych czasach żyje około 40 tysięcy

Jamajka - przydatne linki

---

www.nmia.aero/otherservices strona lotniska Norman Manley

www.jutatours.info strona stowarzyszenia taksówkarzy jamajskich

www.montego-bay-jamaica.com/ strona z przydatnymi informacjami o Montego Bay

www.visitjamaica.com/ przydatna strona przed podróżą na Jamajkę

www.jis.gov.jm/ ciekawa strona z zawsze bieżącymi wiadomościami z Jamajki

Ostatnia aktualizacja: 29.09.2020

---